މާލީބަޔާން ހުށައެޅުމަކީ ނަޒާހަތްތެރިކަން މިނޭނެ މިންގަނޑެއްތޯ؟!

ލިއުނީ: މުޙައްމަދު ރަޝީދު (ދޮންބެ) ފުވައްމުލަކު އުތުރު ދާއިރާގެ މެންބަރު.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންނާއި، މެމްބަރުންގެ އާއިލާ (18 އަހަރު ނުފުރޭ ދަރިންނާއި، އަނބިން ނުވަތަ ފިރިން) ގެ މުދަލާއި ފައިސާގެ ބަޔާން ނުވަތަ މާލީބަޔާން ހުށަހެޅުމާބެހޭގޮތުން ރައްޔިތުންގެ މެދުގައި މިވަނީ ބޮޑު ބަހުސެއް ކުރެވެން ފެށިފައެވެ.އެބަހުސް ނުކުރާންވީ ސަބަބެއްވެސް ނެތެވެ. ރައްޔިތުންގެ އިންތިޚާބީ މަގާމުގައި ތިއްބަވާ ބޭފުޅުންގެ ކަންތައްތަކާ ބެހޭގޮތުން ރައްޔިތުންނަށް ޝުޢޫރު ފާޅުކުރެވޭނެއެވެ.

19 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން އެމަޖިލީހުގެ ގަވާއިދު އިސްލާހުކުރަންދެން އަމަލުކުރަމުން އައީ 17 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން 2 މާޗު 2010 ގައި އެމަޖިލީހުގެ ފުރަތަމަ ދައުރުގެ ދެވަނަ ޖަލްސާއިން ފާސްކުރެއްވި ގަވާއިދަށެވެ. އެގަވާއިދުގައި ވާގޮތުން ހާމަކުރަން ޖެހެނީ ހަމައެކަނި މެންބަރުގެ މާލީބަޔާނެވެ.

ނަމަވެސް 19 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން، އެމަޖިލީހުގެ ގަވާއިދު އިސްލާހުކުރިއިރު ވަނީ މެންބަރުންނާއި، މެންބަރުގެ 18 އަހަރު ނުފުރޭ ދަރިންނާއި، އަނބިން ނުވަތަ ފިރިންގެ މާލީބަޔާން މަޖިލީހުގެ އަމީން ޢާންމަށް ހުށައަޅަން ޖެހޭގޮތަށް ގަވާއިދު އިސްލާހު ކޮށްފައެވެ. އަދި މަޖިލީހުގެ އަމީން ޢާންމު އެބަޔާންތައް މަޖިލީހުގެ ވެބްސައިޓްގައި ޝާއިޢުކުރަންވާނެ ކަމަށްވެސް ވަނީ ބަޔާން ކޮށްފައެވެ.

މިހާރު ބައެއް ރައްޔިތުން ޝުޢޫރު ފާޅުކުރަމުން މިދަނީ، މަޖިލީހުގައި އަޅުގަނޑުވެސް ހިމެނޭ ކޮމިޓީއެއް ކަމުގައިވާ، އާންމު ކޮމިޓީން މިގަވާއިދަށް ގެނެސްފައިވާ އިސްލާހު މަޖިލީގެ ތަޅުމުން ފާސްކުރުމާއި ގުޅިގެންނެވެ.

އެއިސްލާހުގައި ވާގޮތުން:

1 މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންނާއި، މެންބަރުންގެ 18 އަހަރު ނުފުރޭ ދަރިންނާއި، އަނބިން ނުވަތަ ފިރިންގެ މާލީބަޔާން މަޖިލީހުގެ އަމީން ޢާންމަށް ހުށައަޅަން ޖެހެއެވެ.

2 އަމީން ޢާންމު މަޖިލީހުގެ ވެބްސައިޓްގައި މެންބަރުންގެ މާލީބަޔާން ޝާއިޢުކުރަން ޖެހެއެވެ.

3 އަދި ވެބްސައިޓްގައި މާލީބަޔާން ޝާއިޢުކުރާތާ 7 ދުވަސްތެރޭގައި މަޖިލީހުގެ އަމީން ޢާންމު މެންބަރުންނާއި، އާއިލީ މެންބަރުންގެ މާލީބަޔާން އޮޑިޓަރ ޖެނެރަލަށް ފޮނުވަން ޖެހެއެވެ.

މިކަމުގައި ރައްޔިތުންގެ ކަންބޮޑުވުމަކީ، 18 އަހަރު ނުފުރޭ ދަރިންނާއި، އަނބިން ނުވަތަ ފިރިންގެ މާލީބަޔާން މަޖިލީހުގެ ވެބްސައިޓްގައި ޝާއިޢުކުރަން ޖެހޭގޮތަށް ކުރިން އޮތްއޮތުން، ޝާއިޢުނުކުރާގޮތަށް ގެނެވިފައިވާ ބަދަލަށެވެ.

ނަމަވެސް ފާހަނގަ ކޮއްލަންޖެހޭ ކަމަކީ މެންބަރުންގެ 18 އަހަރު ނުފުރޭ ދަރިންނާއި، އަނބިން ނުވަތަ ފިރިންގެ މާލީބަޔާން ހުށައަޅައި، ޝާއިޢުކުރަން ޖެހޭގޮތަށް ގަވާއިދަށް ބަދަލުގެނައީ މި 19 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ކަމެވެ.

މަޖިލީހުގެ ގަވާއިދަށް މިހާރުގެނެވިފައިވާ ބަދަލު ގެނެވުމަށްޓަކައި މަޖިލީހުގެ އާންމު ކޮމިޓީން ވަނީ އޭ.ސީ.ސީ އާއި އޮޑިޓަރ ޖެނެރަލް އާއި މަދަނީ ޖަމްއިއްޔާއެއް ކަމުގައިވާ ޓުރާންސް ޕޭރެންސީ އޮފު މޯލްޑިވުސްގެ ލަފާ ހޯދާފައެވެ. އެގޮތުން:

އޭ.ސީ.ސީ ގެ ލަފާގައި ބުނަނީ:

މާލީބަޔާން ހާމަކުރުމަކީ ރައްޔިތުންނަށާއި މަދަނީ މުޖުތަމަޢުއަށް ފާރަވެރިވުމުގެ ފުރުސަތު ފަހިވެގެންދާނެ ކަމެއްކަމަށް ވީނަމަވެސް 18 އަހަރު ނުފުރޭ ދަރިންނާއި، އަނބިން ނުވަތަ ފިރިންގެ މާލީބަޔާން އާންމު ކުރުމަކީ އެކަމުގެ ސަބަބުން ފައިދާ އަށްވުރެ ގެއްލުން ބޮޑުވެދާނެ ކަންތައްތަކެއް ހިނގުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑު ކަމެއްކަމަށް ކޮމިޝަނަށް ފާހަނގަކުރެވޭ ކަމަށެވެ.

އޮޑިޓަރ ޖެނެރަލްގެ ލަފާގައި ބުނަނީ:

ޤާނޫނުތަކުން ދައުލަތުގެ އިސް ފަރާތްތަކުގެ މާލީބަޔާންތައް ހުށަހެޅުމަށް ލާޒިމްކޮށްފައިވަނީ އޮޑިޓަރ ޖެނެރަލްގެ އޮފީހަށް ކަމަށާއި، މެންބަރުންގެ މާލީބަޔާންތައް މަޖިލީހުން އާންމުކުރުމުގެ ބަދަލުގައި، އެ ބަޔާންތަކުގެ ސައްހަކަމާއިމެދު އޮޑިޓަރ ޖެނެރަލްގެ ރަޢުޔު ހޯދުމަށް، އޮޑިޓަރ ޖެނެރަލް އޮފީހުން އެބަޔާންތައް ޗެކްކުރާގޮތަށް ބޭއްވުން މުހިންމުކަމަށް ބުނެފައިވެއެވެ.

ޓުރާންސް ޕޭރަންސީ އޮފް މޯލްޑިވުސް ގެ ލަފާގައި ބުނަނީ:

މަޖިލީހުގެ އަމީން ޢާންމަކީ މިނިވަން މުސްތަގިއްލު މަގާމަކަށްނުވާތީ މެންބަރުން ހުށައަޅުއްވާ ބަޔާންތަކުގެ ސައްހަކަން ކަށަވަރު ކުރުމަކީ ދަތިކަމެއްކަމަށް އެޖަމިއްޔާއިން ދެކޭކަމަށެވެ. އެގޮތުން މިނިވަން ތިންވަނަ ފަރާތެއްގެ ގޮތުން އޮޑިޓަރ ޖެނެރަލް އަށް މާލީބަޔާންތައް ފޮނުވުން ރަގަނޅުކަމަށް ފާހަގަކޮށްފައިވެއެވެ. އަދި މާލީބަޔާންތައް ފެންނަގޮތަށް ޝާއިޢުކުރުމަކީ ބައިނަލްއަގްވާމީ އެންމެ ރަނގަޅު މިންގަނޑަށް ބަލާއިރު ބަހުސްކުރެވޭ ކަމެއްކަމަށް ފާހަގަކޮށްފައިވެއެވެ. އެއީ ޒާތީ މައުލޫމާތުތައް ހާމަވުމުގެ ފުރުސަތު ފަހިވެގެންދާތީއެވެ. އަދި ބައިނަލްއަގްވާމީ މިންގަނޑުތަކަށް ބަލާއިރު ބައެއް މައުލޫމާތުތައް އުނިކުރެވިދާނެކަމަށް ދެކެމެވެ.

މަޖިލީހުގެ އަމީން ޢާންމުއަށް މެންބަރުންނާއި، މެންބަރުންގެ އާއިލާގެ މާލީބަޔާންތައް ހުށައަޅަން ޖެހެނީ ގާނޫނު އަސާސީގައި އެގޮތަށް ބަޔާންކޮށްފައި ވާތީކަން ފާހަނގަ ކޮށްލަމެވެ.

ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާ އާއި، ނާއިބު ރައީސް އާއި، ވަޒީރުންނާއި، ފަނޑިޔާރުންގެ މާލީބަޔާންތައް ހުށައަޅަން ޖެހެނީ އޮޑިޓަރ ޖެނެރަލް އަށެވެ. ނަމަވެސް މިއިން އެއްވެސް ފަރާތެއްގެ 18 އަހަރު ނުފުރޭ ދަރިންނާއި، އަނބިން ނުވަތަ ފިރިންގެ މާލީބަޔާން ހުށައަޅާކަށް ނުޖެހެއެވެ.

ނަމަވެސް 19 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންގެ އަމިއްލަ އިސްނެގުމަށް މިވަނީމެންބަރުންގެ އިތުރަށް 18 އަހަރު ނުފުރޭ ދަރިންނާއި، އަނބިން ނުވަތަ ފިރިންގެ މާލީބަޔާން ހުށައަޅަންޖެހޭ ގޮތަށް ކަނޑައަޅާފައެވެ. އަދި ތަހުގީގީ އިދާރާއަކަށް ބޭނުންވެއްޖެ ހިދެއްގައި އެބަޔާންތައް ލިބޭނޭގޮތަށް އޮޑިޓަރ ޖެނެރަލް އަށް ފޮނުވަން ޖެހެއެވެ.

ދުނިޔޭގެ އެއްވެސް ގައުމެއްގައި މެންބަރުންގެ މާލީބަޔާން ފިޔަވައި އައިލީ މެންބަރުންގެ ބަޔާންތައް ޝާއިޢުކުރަން ޖެހޭގޮތަކަށް ނޯވެއެވެ.

18 އަހަރު ނުފުރޭ ދަރިންނާއި، އަނބިން ނުވަތަ ފިރިންގެ މާލީބަޔާން ހުށަހެޅުމަކުން ނަޒާހަތްތެރިކަމެއް ވަޒަންނުކުރެވޭނެއެވެ. ވަގުންގެ ފޮށި ބާރަށް ބަންނާނެއޭ ބުނާބީދައިން، އޮޅުވާލަން އުޅޭ މީހަކަށް ކިތަންމެ މަގެއްފެންނާނެއެވެ. 18 އަހަރު ފުރިފައިވާ ދަރިންނާއި، މައިން ބަފައިންނާއި، އެއްބަޑު ތިމާގެ މީހުންނާއި، ރައްޓެހިންގެ މާލީބަޔާން ހުށަހެޅިކަމުގައި ވީނަމަވެސް ނަޒާހަތްތެރި ނުވެ ހިނގައިދާނެއެވެ.

ނަޒާހަތްތެރިކަން ގުޅިފައިވަނީ އިޙުލާސްތެރިކަމާއެވެ. އެއީ ޤާނޫނަކުން ނުވަތަ ގަވާއިދަކުން ބަނދެވޭ ބަނދެވުމަކުން ހާސިލްކުރެވޭނެ ކަމެއްނޫނެވެ.

މާލީބަޔާން ހުށަހެޅުމަކީ ނަޒާހަތްތެރިކަން މިނޭނެ ތަރާދެއް ނޫނެވެ.