ލޭބަރ ޤާނޫނުގެ ޙައްޤުގައި ބާވައެވެ! ނުވަތަ ލޭބަރ ޕާޓީގެ ޙައްޤުގައި ބާވައެވެ!

ލިއުނީ: މުޙައްމަދު ރަޝީދު (ދޮންބެ) ފުވައްމުލަކު އުތުރު ދާއިރާ،

ޤާނޫނު ނަންބަރު 2/2008 (ވަޒީފާއާބެހޭ ޤާނޫނު) އަށް އިސްލާހު ގެނައުމުގެ ބިލަކީ ފާއިތުވެގެން ދިޔަ އަޅުގަނޑުގެ މަޖިލިސް ޙަޔާތުގައި ކުރެވުނު އެންމެ ހިތްހަމަޖެހޭ އެންމެ ފުރިހަމަ މަސައްކަތެވެ. ސަބަބަކަށް ވަނީ ވަޒީފާއާބެހޭ ޤާނޫނަކީ ކޮންމެ ގޭބިސީއަކާ ސީދާ ގުޅުންހުރި ޤާނޫނަކަށް ވާ ކަމެވެ.

ވަޒީފާއާބެހޭ ޤާނޫނަކީ ވަޒީފާ ދޭ ފަރާތްތަކާއި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ފަރާތްތަކުގެ ޙައްޤުތައް ޙިމާޔަތް ކޮށްދޭންޖެހޭ ޤާނޫނެކެވެ. މި ޤާނޫނުގެ މިސާލަކީ ފައިސާފޮތީގެ މިސާލެވެ. ފައިސާފޮތި ފައިސާފޮއްޗަކަށް ވަނީ އޭގެ ދެފުށް ފުރިހަމަ ވެގެންނެވެ. ވަޒީފާ އަދާކުރާނޭ ރަނގަޅު މުވައްޒަފުން ނެތި ވިޔަފާރިއެއް ކާމިޔާބު ނުވާނޭ ހަމައިން ވިޔަފާރިތައް ނެތް ނަމަ ވަޒީފާގެ ފުރުސަތުތަކެއްވެސް ނޯންނާނެއެވެ. ވަޒީފާއާބެހޭ ޤާނޫނަށް ބަދަލު ގެނައުމަކީ ދުނިޔޭގެ ހުރިހާ ޤައުމެއްގައިވެސް ވަރަށް ޚައްސާސީ ކަމެކެވެ.

ވަޒީފާއާބެހޭ ޤާނޫނަށް ގެނެވުނު ބަދަލުތަކަށް ބަލާއިރު ފާހަގަކޮށްލެވޭ ބައެއް ބަދަލުތައް އެބަހުއްޓެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި:

ވަޒީފާގެ އެއްބަސްވުން:

ވަޒީފާދޭ ފަރާތުން މުވައްޒަފާއެކު ވަޒީފާގެ އެއްބަސްވުން އެކުލަވާލައި، ދެ ފަރާތުން ސޮއިކޮށް، އެއްބަސްވުމުގެ ކޮޕީއެއް މުވައްޒަފާ ޙަވާލުކުރާން ޖެހެއެވެ. މިއާ ޚިލާފުވާ ފަރާތްތައް އެ ކަމުގެ ކުޑަ ބޮޑު މިނަށް ބެލުމަށްފަހު 2000ރ އާއި 20000ރ ދެމެދުގެ އަދަދަކުން ޖޫރިމަނާ ކުރުމުގެ ފުރުޞަތު ޤާނޫނުން ލިއްބައި ދެއެވެ.

ވަގުތީ މުއްދަތު (ޕްރޮބޭޝަން):

ޕްރޮރެބޭޝަން މުއްދަތަކީ މިހާރުވެސް ޤާނޫނުގައި އޮންނަ ގޮތަށް 3 މަސް ދުވަހެވެ. ޕްރޮރެބޭޝަން މުއްދަތުގައިވެސް ސަރވިސް ޗާޖާއި އިތުރު ގަޑީގެ ފައިސާއާއި އެންމެ ކުޑަމިނުން ދޭންޖެހޭ އުޖޫރަ ދޭން ޖެހެއެވެ.

ވަޒީފާއިން ވަކިކުރެވިދާނެ ޙާލަތްތައް (ރިޑެންޑެންސީ):

ވަޒީފާއިން ވަކިކުރެވޭ ޙާލަތްތަކަކީ ވިޔަފާރިއެއް ނުވަތަ ދެމުންދާ ޚިދުމަތެއް ހުއްޓާލަންޖެހުމާ ގުޅިގެން ނުވަތަ ވަޒީފާދޭ ފަރާތުގެ ހިންގުމަށް ގެންނަ ބަދަލަކާ ގުޅިގެން ނުވަތަ ވަޒީފާދޭ ފަރާތުގެ މާލީ ޙާލަތު ދަށް ވުމާ ގުޅިގެން މަޤާމެއް އުނިކުރަން ޖެހުން ފަދަ ޙާލަތްތަކެވެ.

ވިޔަފާރިތަކުގެ މާލީ ޙާލަތު ދަށްވުމުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ ވިޔަފާރީގެ ސައިޒަށް ގެންނާންޖެހޭ ބަދަލެއްގެ ސަބަބުން މުވައްޒަފުން ވަކިކުރާންޖެހޭ ޙާލަތަކީ އެކަށީގެންވާ ސަބަބެއް ކަމުގައި ބެލެވެއެވެ. މިސާލަކަށް ވިޔަފާރީގެ މާލީ ޙާލަތު ދަށް ވާނަމަ މުވައްޒަފުން ވަކިކޮށްގެންވެސް ވިޔަފާރި ބަނގުރޫޓް ނުވެ ސަލާމަތްކުރުމުގެ ފުރުޞަތު އޮންނަން ވާނެއެވެ. 3 ސްޕަވައިޒަރުން ތިބި ނަމަ އެ ފަދަ ޙާލަތުގައި 2 ސްޕަވައިޒަރުންނަށް މަދުކުރުމުގެ ފުރުޞަތު އޮންނާން ވާނެއެވެ. ވަޒީފާއިން މުވައްޒަފުން ވަކި ނުކުރެވޭ ގޮތަށް ޤާނޫނުން މަޖުބޫރެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ.

މި ގޮތަށް ވަޒީފާއިން ވަކިކުރެވޭ މުވައްޒަފުންވެސް ވަކިކުރެވިފައިވަނީ ހެޔޮ ނިޔަތެއްގައިކަމާއި ކޮންމެހެން ވަކި މުވައްޒަފަކަށް ވީމާ ވަޒީފާއިން ވަކިކުރީ ނޫންކަން ސާބިތު ކޮށްދިނުމަކީ ވަޒީފާދޭ ފަރާތުގެ ޒިންމާއެކެވެ. މީގެ ބޭނުމަކީ ޓުރައިބިއުނަލަށް  ހުށައެޅޭ ވަޒީފާއިން ވަކިކުރުމުގެ މައްސަލަތަކުގައި، މުވައްޒަފު ވަޒީފާއިން ވަކިކުރީ ވަޒީފާއިން ހަމަ ވަކިކޮށްލުމުގެ ނިޔަތުގައި ނޫންކަން ސާބިތުކޮށްދިނުމަކީ ވަޒީފާދޭ ފަރާތުގެ ޒިންމާއެއްގެ ގޮތުގައި ބޭއްވުމެވެ.

ވަޒީފާގެ ޚިދުމަތުގެ މުއްދަތަށް 1 އަހަރު ފުރިފައި ނުވާނަމަ އެއްމަހުގެ ނޯޓިސް ނުވަތަ އެއްމަހަށް ވާ ފައިސާ، 1 އަހަރާއި 4 އަހަރާ ދެމެދުގެ މުއްދަތެއްނަމަ 2 މަސް ދުވަހުގެ ނޯޓިސް ނުވަތަ 2 މަހުގެ މުސާރަ، އަދި 4 އަހަރަށްވުރެ އިތުރު ވާނަމަ 3 މަސް ދުވަހުގެ ނޯޓިސް ނުވަތަ 3 މަސް ދުވަހުގެ މުސާރަ ދީފައި ވަޒީފާއިން ވަކި ކުރެވިދާނެއެވެ.

ރިޑެންޑެންސީ މާއްދާއެއްގެ ގޮތުގައި ލިޔާންޖެހުނީ ހައިކޯޓުން ކޮށްފައިވާ ޙުކުމަކާ ގުޅިގެން ނޯޓިސްއެއް އަދި މާލީ ބަދަލެއް ނުދީ ވަޒީފާއިން ވަކިކުރުމުގެ ފުރުޞަތު ހުޅުވިފައިވާތީ އެ ކަމަށް ހައްލެއް ހޯދައިދިނުމުގެ ގޮތުންނެވެ. ނަމަވެސް ލޭބަރ ޕާރޓީން އަންނަނީ ސިޔާސީ މަޤްޞަދެއް ޙާޞިލުކުރުމުގެ ބޭނުމުގައި ރިސޯޓު މުވައްޒަފުން ބޮލަށް އެރި މި މާއްދާ ނުހިމެނުމަށް މަޖިލިސް މެންބަރުންނަށް ޕްރެޝަރ ކުރަމުންނެވެ. މި މާއްދާ އުނިކޮށްފި ކަމުގައި ވާނަމަ މިހާރެކޭވެސް އެއްގޮތަށް އެއްވެސް ނޯޓިސްއެއް ނުވަތަ މާލީ ބަދަލެއް ދިނުމަކާ ނުލައި ވަޒީފާއިން ވަކިކޮށްލުމުގެ ފުރުސަތު ވަޒީފާދޭ ފަރާތްތަކަށް ލިބިގެންދާނެއެވެ.

ސަލާމުގެ ޗުއްޓީ:

ސަލާމުގެ ޗުއްޓީގެ 30 ދުވަހުގެ ތެރެއިން 15 ދަވަސް، މިހާރުވެސް އޮންނަ އުސޫލުން، ވިދިވިދިގެން 2 ދުވަހަށްވުރެ ދިގު ނުވާނެ ގޮތެއްގެ މަތިން، މެޑިކަލް ސެޓްފިކެޓެއް ހުށަހެޅުމަކާ ނުލައި ބޭނުން ކުރެވޭނެވެ. އަނެއް 15 ދުވަހު ކޮންމެ ދުވަހަކަށް މެޑިކަލް ސެޓްފިކެޓް ހަށައަޅަން ޖެހޭގޮތަށް ވަނީ ބަދަލު ގެނެވިފައެވެ. މި ބަދަލު ގެންނާން ޖެހުނު މައިގަނޑު ސަބަބަކީ ސަލާމުގެ ޗުއްޓީގެ 30 ދުވަސް ހަމަކޮށްލުމުގެ ބޭނުމުގައި ބަލި ނުވިއަސް ސަލާމް ހައްދަމުން ދިއުމުގެ ސަބަބުން ތަނުން ޚިދުމަތް ދިނުމަށް ދަތިތަކާ ކުރިމަތިވަމުން ދިޔުމެވެ. ގިނައިން މިކަން ދިމާވަމުން އަންނަނީ ޢާންމު ފަރުދުންގެ ޙައްޤުތަކުގެ ޚިދުމަތަށް ޒިންމާވެގެން ތިބޭ ދައުލަތުގެ މުވައްޒަފުންގެ ފަރާތުންނެވެ.

ސާރވިސް ޗާޖް މަޖުބޫރު ކުރުން:

ފަތުރުވެރިކަމުގެ ސިނާޢަތުގައި ހިންގާ ވިޔަފާރިތަކުން ފޯރުކޮށްދޭ ކޮންމެ ޚިދުމަތަކުން %10 އަށްވުރެ މަދު ނޫން ޢަދަދަކުން ސަރވިސް ޗާޖް ނަގަންވާނެ ކަމަށް ވަނީ ކަނޑައަޅާފައެވެ. ޚިދުމަތް ލިބިގަންނަ ފަރާތުން އެ ޚިދުމަތަކާމެދު ހިތްހަމަނުޖެހުނު ކަމުގައި ވީނަމަވެސް ސަރވިސްޗާޖްގެ ގޮތުގައި ދައްކާންޖެހޭ ފައިސާ ދެއްކުމަށް އިންކާރުކުރުމުގެ (ރައިޓް ޓު ރިފިއުޒް) އިޚްތިޔާރެއް ނޯންނާނެއެވެ. ބިލުގައި ބޭއްވުމަށް “މަޓީ”އިން ވެސް ބޭނުންވާ ގޮތަކީ އެއީއެވެ.

ސަރވިސް ޗާޖަކީ ޚިދުމަތް ލިބިގަންނަ މީހާ އޭނާއަށް ލިބުނު ޚިދުމަތާ މެދު ހިތްހަމަޖެހިގެން ދޭ އެއްޗެއް ކަމަށް ވާތީ އެ ޚިދުމަތާ މެދު ހިތްހަމަ ނުޖެހޭނަމަ އިންކާރު ކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރުވެސް އޮންނާން ވާނެއެވެ. ސަރވިސް ޗާޖަކީ އެއްވެސް ގައުމެއްގައި ޤާނުުނަކުން މަޖުބޫރު ކުރެވިފައިވާ ކަމަކަށް ނުވީ ނަމަވެސް ހުރިހާ ޤައުމު ތަކެއްގައިވެސް ޤާނޫނެއްގެ ދަށުން ކަނޑައެޅިފައިވާ ކަމެއްގެ ގޮތަށް ޢަމަލުކުރެވެމުން އަންނަ ކަމެކެވެ. ތަފާތަކީ އެހެން ޤައުމުތަކުގައި ނެގޭ އެއްޗެއް މުވައްޒަފުންގެ މެދުގައި ބަރާބަރަށް ބަހަމުން ދިޔަކަމުގައި ވީނަމަވެސް ދިވެހިރާއްޖޭގައި އެ ކަން އެ ގޮތަށް ނުދިޔުމެވެ. ނުވަތަ އެއަށް މަކަރު ހެދުމުގެ ސަޤާފަތެއް އަށަގަނެފައި ވުމެވެ. މި ސަބަބާ ހެދި މިހާރު މި ވަނީ ޤާނޫނަކުން ސަރވިސް ޗާޖް މަޖުބޫރު ކުރެވިފައެވެ.

އެ ތަނަކުން ފޯރުކޮށްދޭ ޚިދުމަތްތައް ދިނުމުގައި މަސައްކަތްކުރާ މުވައްޒަފުންގެ މެދުގައި ސަރވިސް ޗާޖް ބެހުމުގައި ތަފާތު ކުރެވިގެން ނުވާނެއެވެ. ވިޔަފާރިއެއްގެ ތެރޭގައި ތަފާތު ޚިދުމަތް ދޭ ވަކިވަކި ވިޔަފާރިތައް މާނަކުރާންވާނީ އެއް ހަމައަކުންނެވެ. މީގެ މިސާލަކީ ރިސޯޓެއްގައި އައުޓް ސޯސް ކޮށްގެން ހިންގާ ޑައިވިންސްކޫލް، ވޯޓަރ ސްޕޯޓްސް ފަދަ ތަންތަނުން ދެވޭ ޚިދުމަތުން ސަރވިސް ޗާޖް ނަގަންޖެހޭނެ ކަމަށާއި އަދި އެ ފަދަ ތަންތަނުގައި މަސައްކަތްކުރާ މުވައްޒަފުންނަށްވެސް ރިސޯޓްގެ އެހެން މުވައްޒަފުންނެކޭ އެއް ހަމައެއްގައި ސަރވިސް ޗާޖް ލިބޭން ވާނޭ ކަމެވެ. ރިސޯޓްތަކުގައި ޚިދުމަތްދޭ ހުރިހައި މުވައްޒަފުންނަށް އެއް ހަމައަކުން ސަރވިސްޗާޖް ބަހަންޖެހޭ އެންމެ ބޮޑު ސަބަބަކީ، ޚިދުމަތް ލިބިގަންނަ ފަރާތުން ހުރިހައި ޚިދުމަތްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ޚިދުމަތަކާ މެދު ހިތްހަމަނުޖެހުމުގެ ސަބަބުން ވެސް އޭނާ ގޯސް ރިވިޔުއެއް ލިޔެފިނަމަ މުޅި ވިޔަފާރިއަށް އޭގެ ނޭދެވޭ އަސަރު ކުރުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑު ވުމެވެ.

މިނިމަމް ވޭޖް ކަނޑައެޅުން:

ދިވެހިރާއްޖޭގައި މަސައްކަތްކުރާ މުވައްޒަފުންނަށް މުސާރައިގެ ގޮތުން އެންމެ ކުޑަމިނުން ދޭންޖެހޭ އުޖޫރަ މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން އެކުލަވައިލައި ވޭޖް ބޯޑުން ދިރާސާ ކުރުމަށްފަހު މިނިސްޓަރަށް އަރުވާ ލަފާއާ އެއްގޮތަށް މިނިސްޓަރު ކުރައްވާ ފުރަތަމަ އަމުރަށް 2021 ވަނަ އަހަރު ނިމުމުގެ ކުރިން ވަޒީފާ ދޭ ފަރާތްތަކުން ޢަމަލުކުރާން ޖެހެއެވެ.

ވަޒީފާ ދިނުމުގައި ދިވެހީންނަށް އިސްކަންދިނުން:

50 މުވައްޒަފުންނަށްވުރެ ގިނައިން މަސައްކަތްކުރާ ކުންފުނިތަކުގައި މުވައްޒަފުންނާގުޅޭ ކަންކަން ބެލެހެއްޓުމުގައި އެންމެ އިސްކޮށް ހުންނާންވާނީ ދިވެހި މުވައްޒަފެކެވެ. އަދި މި ފަދަ ކުންފުނިތަކުގެ ސީނިއަރ މެނޭޖްމަންޓުގައި %60 ދިވެހި މުވައްޒަފުން ތިބޭންވާނެއެވެ. ނަމަވެސް މިއަށް ޢަމަލުކުރުމަށް ހަމަޖެހިފައިވަނީ 5 އަހަރު ފަހުންނެވެ. ސަބަބަކީ 50 މުވައްޒަފުންނަށްވުރެ ގިނައިން މުވައްޒަފުންތިބީ ކިތައް ކުންފުނީގައި ކަމާއި، ދިވެހިރާއްޖެއަށް ބޭނުންވަނީ ކިތަައް އެޗް. އާރ މެނޭޖަރުން ނުވަތަ ޑައިރެކްޓަރުންކަމާ މެދު އެ ފަދަ ސަރވޭއެއް ހެދިފައިނުވާތީ ދިވެހީން ތަމުރީނުކޮށް ތަޖުރިބާ ހޯދައިދީގެން އެ ފަދަ މަގާމުތަކަށް ގެންނާން އެކަށީގެންވާ މުއްދަތެއް ދޭންޖެހޭތީއެވެ. މި ބަދަލު ގެނެވުމާއެކު ދިވެހި މުވައްޒަފުން ތިބޭންޖެހޭ ނިސްބަތް ޤާނޫނަކުން ކަނޑަނޭޅި ކަމުގައި ވީނަމަވެސް ދިވެހީންނަށް ވަޒީފާގެ ފުރުސަތުތައް ބޮޑުތަނުން އިތުރުވެގެން ދާނެއެވެ.

55 އަހަރާއި 65 އަހަރާ ދެމެދުގެ މީހުންނަށް ދައުލަތުގެ ވަޒީފާތަކަށް ކުރިމަތިނުލެވޭ މައްސަލައަށްވެސް ވަނީ މި ގެނެވުނު ބަދަލުން ހައްލު ހޯދައިދެވިފައެވެ.

ވަޒީފާއާއިބެހޭ ޤާނޫނަށް މިގެނެވުނު ބަދަލުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ، ސަރވިސްޗާޖް ޤާނޫނުން މަޖުބޫރު ކުރުމާއި، 50 މުވައްޒަފުންނަށްވުރެ ގިނައިން މުވައްޒަފުން ގެންގުޅޭ ކުންފުނިތަކުގެ އެޗް. އާރ މޭނޭޖަރ ނުވަތަ ޑައިރެކްޓަރ އަކަށް ދިވެއްސެއް ހުރުން މަޖުބޫރު ކުރުމާއި، މި ފަދަ ކުންފުނިތަކުގެ ސީނިއަރ މެނޭޖްމެންޓުގައި %60 ދިވެހި މުވައްޒަފުން ތިބެންޖެހޭ ގޮތަށް ކަނޑައެޅިގެން ގެނެވިފައިވާ މި ބަދަލުތަކަކީ މެދު ރާސްތާގައި ދިވެހި އިޤްތިޞާދަށް އެތަކެއް މިލިޔަނުން ޑޮލަރު އިތުރުވެގެންގޮސް ދިވެހީންގެ ވަޒީފާގެ ބާޒާރަށް ހެޔޮ ބަދަލުތަކެއް އައިސް ދިވެހީންގެ ފުދުންތެރިކަން އެތައް ތަނަކުން ކުރިއަރައިގެން ދާނެ ބަދަލުތަކެކެވެ.

ދިވެހީން އިންތިޒާރު ކުރަމުންއައި މި ފަދަ ބޮޑު ބަދަލުތަކެއް ވަޒީފާއާ ބެހޭ ޤާނޫނަށް ގެނައުމުގެ ހިތްވަރު އެމް.ޑީ.ޕީ ނޫން ބައެއްގެ ގައިގައި ނެތްކަން މި ފުރުޞަތުގައި ފާހަގަކޮށްލާން ޖެހެއެވެ. ވިޔަފާރިވެރިންގެ ނުރުހުމާ ކުރިމަތިލާން ޖެހިދާނެތީ އެ ކަމުގެ ބިރަށް، މި ކޮމިޓީގައި ހިމެނިވަޑައިގަންނަވާ ވާދަވެރި ޕާޓީތަކުގެ މެންބަރުންގެ އެއްބާރުލުން މި ބިލު ދިރާސާކުރަމުން ދިޔައިރު ނުދެއްވުމަކީ އެ ކަމަށް ބާރުދޭ ހެއްކެކެވެ.

އޭގެ އިތުރަށް ލޭބަރ ޕާޓީން މި ބިލުގެ ބޭނުން ކޮށްގެން ސިޔާސީ މަންފާ ހޯދާން ވަރަށް ބުރަކޮށް މަސައްކަތް ކުރަމުން ދިޔަތަން ފެނިގެން ދިޔައެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ރިސޯޓު ފުވައްޒަފުންގެ ހައްގުގައި ކަމަށް ބުނެ ރިސޯޓް ބޯއީންގެ ތެރެއިން މަދު ބަޔަކުގެ ބޮލަށްއެރި އޮޅުވާލައިގެންނެވެ. ޓުވަރިޒަމް އެންޕްލޯޔާރސް އެސޯސިއޭޝަނުގެ އިސްކޮށް ތިބި މީހުންނަކީ ލޭބަރ ޕާޓިގައިވެސް އެންމެ އިސްކޮށްތިބި މީހުންނެވެ. ސުވާލަކީ “ޓީމް” އިން މިފަހަރު މަސައްކަތްކުރީ ހަމަ ޙަޤީޤަތުގައިވެސް މުވައްޒަފުންގެ ޙައްޤުގައި ބާވައެވެ! ނުވަތަ ލޭބަރ ޕާޓީގެ ޙައްޤުގައި ބާވައެވެ!