މުހައްމަދު ޝިހާބް ޑރ. އަބްދުﷲ ވަހީދު
ފުވައްމުލަކު ހަވިއްތައަކީ ރާއްޖޭގައި ހުރި އެއްމެ ޤަދީމީ އެއް އާޘާރެވެ. އެތަނުން ދައްކައިދެނީ 1153 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖެ އިސްލާމްވުމުގެ ކުރިން އެ ރަށުގައި އުޅުނު ބުޑިސްޓުންގެ ޘަޤާފަތެވެ. އެކިއެކި ކަންކަމާ ގުޅިގެން, މިހާތަނަށް އައިއިރު ހަވިއްތައަށް ވަނީ ގެއްލުންތަކެއް ވެފައެވެ. މިކަންކަމުގެ ތެރޭގައި ޚަޒާނާ ހޯދުމަށް އެތަން ކޮނުނު ވަގުންނާއި ތަޖުރިބާ ނެތި އެތަން ދިރާސާކުރަން އުޅުނު ސަރުކާރުގެ ޓީމުތަކުން ލިބުނު ގެއްލުންތައް ހިމެނެއެވެ.
ފުވައްމުލަކުގައި ތިބި ބުޑިސްޓުން އިސްލާމްވުމާ ގުޅިގެން ހަވިއްތަ ވަނީ ފަސްއަޅައި ފޮރުވައިލެވިފައެވެ. އިސްކޮށް ހުންނަވައިގެން އެކަން ކުރެއްވީ އެ ރަށް އިސްލާމްކުރެއްވި އަބޫބަކުރު ނާއިބެވެ. އޭނާ ހަވިއްތަ މުގުރާނުލައްވައި އެތަން ހުރިގޮތަށް ބެހެއްޓެވި ކަމީ އޭނާގެ ދުރުވިސްނުން ފުޅު ފެނިގެންދާ ކަމަކަށް ވުމުގެ އިތުރުން ކުރިއަށް ހުރި ޖީލުތަކުން އޭނާއަށް ޝުކުރުވެރިވާން ޖެހޭ ކަމެކެވެ.
ފުވައްމުލަކު ހައްވިައްތަ – ފަހުން
1922 ވަނަ އަހަރު އެޗު.ސީ.ޕީ ބެލް އެތަން ދިރާސާކުރެއްވި އިރު އެތަނުގައި, އެ ރަށު މީހުން ކިޔައި އުޅުނު ގޮތުންނަމަ ބޮޑު ހަވިއްތައަކާއި ކުޑަ ހަވިއްތައެއް ހުއްޓާ އޭނާ ދެކެލެއްވިއެވެ. އޭނާ އެއިން ތަނެއް ނުކޮންނަވައެވެ. ބޮޑު ހަވިއްތައިގެ އުސްމިނަކީ 40 ފޫޓެވެ. ކުޑަ ހަވިއްތައިގެ އުސްމިނަކީ 15 ފޫޓެވެ. މިހާރު އެތަންތަން ވަނީ ވަރަށް ކުޑަވެފައެވެ.
ބެލް ވިދާޅުވާގޮތުން ހަވިއްތައާ ސިލޯނުގެ އަނުރާދަޕުރާގައި ހުންނަ ދާގަބާތަކާ ވައްތަރެވެ. އެހެން ބައެއް މާހިރުން ބުނާގޮތުން ހަވިއްތަ ހުރީ ބުދުދީނުގެ ޗޭތިޔާ ހުންނަ ގޮތަށެވެ. ޗޭތިޔާގައި އެއްވުން ތަކަށާއި އަޅުކަން ކުރުމަށް މާލަމެއް ހުރެއެވެ. އަދި ދޮރާދުރު ކޮޅުގައި ސްޓޫޕާއެއް ހުރެއެވެ. ސްޓޫޕާއެއްގެ ސިފަ އައިސް ކޯނަކާ ވައްތަރުވާނެއެވެ. ސްޓޫޕާގައި އާއްމުކޮށް ބުއްދާގެ އާޘާރެއް ރައްކާކޮށްފައި ހުރެއެވެ. ހަވިއްތައިގަ މިފަދަ އާޘާރެއް ހުރިކަމެއް ނޭގެއެވެ.
ފުވައްމުލަކު ކުޑަ ހަވިއްތަ އެއް. – ކުޑަ ހަވިައްތައަކި ބޮދު ހަވިއްތަ ކޮނެފައި ނެގި ފަސްފުނިތަކެއް ކަމަށް ވެސް ބުނެ އުޅޭ
އެއްމެ ފަހުން ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ހަވިއްތަ ދިރާސާކުރަން އެތަން ކޮނުނީ 1944 ގައި މާލެއިން ފޮނުވި ޓީމަކުންނެވެ. އެޓީމަށް އެތަނުން ނެގުނު އެއްޗެތީގެ ތެރޭގައި ގަލުން ހަދާފައިވާ ފޮށްޓެއް ހިމެނެއެވެ. ފޮށީގެތެރޭގައި ކުރަނޑިއަކާއި މާވަހަރު ހުއްޓެވެ. ރަނުގެ ދަޅެއް ވެސް އޮތެވެ. މިބާވަތުގެ އިތުރު ދެ ތިން ފޮށި ވެސް ޓީމަށް ފެނުނެވެ. ފޮށީގަ ހުރި ތަކެތި މާލެ ގެންނެވީއެވެ. މާލެއިން ދިޔަ ޓީމުގައި މިބާވަތުގެ ދިރާސާކުރުމުގެ ހުނަރު ލިބިފައިވާ މީހަކު ހުރި ކަމަކަށް ލަފައެއް ނުކުރެވެއެވެ. ކޮންމެއަކަސް އެ ތަޖުރިބާއާ ގުޅިގެން އޭގެ ފަހުން އެ ތަން ކޮނުމުގެ ހުއްދަ އެއްވެސް މީހަކަށް ދީފައި ނުވެއެވެ.
2015 ގައި ފުވައްމުލަކު ކުޑަ ހައްވިައްތަ ސަރަހައްދުން އަމިައްލަ މީހެއްގެ ގޯތީގައި ވަޅެއް ކޮންނަނިކޮށް ފެނުނު ތަކެތި.
ހަވިއްތަ ހުރީ ހޯދަޑު އަވަށުގައި ކަމަށް އެއްބަޔަކު ބުނާއިރު ހަވިއްތައަކީ ދަޑިމަގު ތަނެއް ކަމަށް ވިކީޕީޑިއާގައި ވެއެވެ. ނަމަވެސް އެ ހިސާބުގައި އުޅެނީ ހޯދަޑު އަވަށު މީހުންނެވެ. ހަވިއްތައިގެ މިލްކުވެރިކަމަށް އެ ދެ އަވަށުން ވެސް ވަކާލާތުކުރެއެވެ.
ތާރީޚީ ގޮތުން ހަވިއްތަ މުހިންމީ ހަމައެކަނި ފުވައްމުލަކަކަށް ނޫނެވެ. މުޅި ރާއްޖެއަށެވެ. އެތަން ހިމާޔަތްކުރުމަކީ ޤައުމީ ޒިންމާއެކެވެ.
[ނޯޓް: ހަވިއްތަ ހުރި ތަން ބެލެވެނީ ހޯދަޑު އަވަށުގެ ބައެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެހެނީ ހޯދަޑު އަވަށާއި ދަޑިމަގު އަވަށުގެ ސަރަހައްދީ އަރައިރުމުގެ އަސްލު އޮތީ ގެންމިސްކިތް ހިސާބުގައި ކަމަށް ވުމެވެ. ގެންމިސްކިތަކީީ ދަޑިމަގު ތަނެއްކަމަށް ވާހަދައްކާ މީހުން ބަފަޒޯނެއްގެ ގޮތުގައި ހިމަނަން ވެގެން ހަވއްތައާއި ހަމައިން ކިޔަނީ ކަމަށްބެލެވެއެވެ. ހަމަ އެގޮތަށް ގެންމިސްކިތަކީ ހޯދަޑު އަވަށު ތަނެއް ކަމަށް ބުނާ މީހުން ބަފަޒޯނެއްގެ ގޮތުގައި ކޮއްކިރޭކަލޭގެ – މިހާރު ދަޑިމަގު ފުޓްބޯޅަ ދަނޑު ހިސާބުން ކިޔަނީ ކަމަށް ބެލެވެއެވެ.]
ފުވައްމުލަކު ހައްވިައްތަ ކައިރި – 2019 ގައި. ފޮޓޯ: މުހައްމަދު ޝަހީދު
+1
+1
ޚިޔާލުތައް